IFD Survey ทำการสำรวจพฤติกรรมการซื้อลอตเตอรี่และหวยใต้ดินของคนไทย โดยสุ่มตัวอย่างประชาชนจำนวน 1,175 ตัวอย่าง กระจายตัวในพื้นที่ต่าง ๆ ทั่วประเทศ ในช่วงไตรมาส 2 ปี 2561
ผลพบว่า คนไทยซื้อลอตเตอรี่หรือหวย 61.1% โดยคนที่อาศัยนอกเขตเทศบาลซื้อมากกว่าคนในเขตเทศบาล คนไทยที่มีการศึกษาระดับชั้นประถมศึกษาจะซื้อมากที่สุดถึง 82.2% รองลงมาคือ ม.ต้น 69.3% เมื่อจำแนกตามอาชีพพบเกษตรกรซื้อมากที่สุด 87.9% รองลงมาคือ ค้าขาย/เจ้าของกิจการ/ธุรกิจส่วนตัว 66.1% รับจ้าง 63.3% และแม่-พ่อบ้าน เกษียณอายุและว่างงาน 56.7% อีกทั้งยังพบว่าคนกลุ่มอายุ 51-60 ปีซื้อมากที่สุดคือ 74.5% อายุ 41-50 ปีซื้อ 70.9% และอายุมากกว่า 60 ปี ซื้อ 69.9%
คนไทยใช้เงินซื้อแต่ละครั้งเฉลี่ย 319 บาท ซึ่งหากคิดเป็นเม็ดเงินที่คนไทยใช้ซื้อลอตเตอรี่/หวย 1.54 แสนล้านบาท/ปี และความถี่ในการซื้อ คนไทย 35.8% ซื้อประมาณ 1-11 ครั้งต่อปี รองลงมาคือซื้อทุกงวด 32.8% และซื้อเดือนละครั้ง 31.3% ระยะเวลาเฉลี่ยที่คนไทยซื้อ คือ 19 ปี 3.8 เดือน
เมื่อสอบถามว่า จะซื้อหุ้นหรือกองทุนหรือไม่ พบว่าคนไทย 91.7% ไม่ซื้อเพราะไม่มีความรู้ 65.7% เสี่ยงสูง 24.7% ใช้เงินมาก 22.4% และยุ่งยากในการติดตามราคาหุ้น 20.9 % ขณะที่คนไทยที่จะซื้อหุ้นหรือ/และกองทุนมี 8.3% เพราะน่าสนใจเห็นในข่าว 71.40% และเห็นคนทำเงินจากหุ้น/กองทุนได้ 52.7%
หากถามความเห็นว่าจะซื้อสลากออมสิน หรือ/และ ธ.ก.ส. เพื่อลุ้นโชคและเป็นการออมไปด้วยหรือไม่ พบว่า 69.8% จะไม่ซื้อ เพราะไม่รู้จักไม่มีความรู้ 56.4% ยุ่งยากในการซื้อขาย 40.9% และต้องใช้เงินมาก 32.6% ขณะที่คนไทยจะซื้อสลากออมสินหรือ ธ.ก.ส. เพียง 30.2% เพราะได้ลุ้นโชคทุกเดือน 82.6% และไม่อยากเสียเงินต้น 47.8%
สลากออมทรัพย์ เป็นแนวคิดของ เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์ (2551) คือ นำรายได้จากขายสลากฯ แบ่งเงินเป็น 3 ส่วน ส่วน 1 เป็นเงินรางวัล ส่วน 2 คืนแก่ผู้ซื้อในรูปของเงินออมหลังเกษียณ และส่วน 3 นำคืนสู่สังคมผ่านกระทรวงการคลังที่นำไปจัดสรรเพื่อสร้างสวัสดิการแก่สังคม
สำหรับข้อเสนอแนะเชิงนโยบายนั้น รัฐบาลควรพัฒนามาตรฐานการซื้อลอตเตอรี่และหวยสำหรับคนไทยโดยนักวิชาการและผู้รู้ที่เกี่ยวข้อง โดยวิเคราะห์ว่าคนไทยกลุ่มต่าง ๆ ที่มีรายได้ เงินออม หนี้สิน ทรัพย์สินต่างกัน ควรซื้อลอตเตอรี่หรือหวยเท่าใดที่เหมาะสมและจะไม่เสี่ยงเกินไป
และจูงใจการซื้อสลาก ธ.ก.ส. หรือสลากออมสิน เพราะเป็นช่องทางออมและเสี่ยงเพื่อได้เงินที่มากกว่าเงินต้นได้ แต่เงินต้นยังคงอยู่ และสามารถจับสลากได้ทุกเดือนต่อเนื่อง 2-3 ปี โดยรัฐบาลควรต้องสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการซื้อขาย และการพัฒนาช่องทางการซื้อขายให้สะดวกและคล่องตัว
แต่ทั้งนี้ รัฐบาลไม่ควรสนับสนุนให้ประชาชนซื้อหวยและลอตเตอรี่ เพราะเป็นการลงทุนที่ไม่ก่อให้เกิดความคุ้มค่า ผู้ซื้อสูญเสียโอกาสนำเงินไปบริโภค ออมหรือลงทุนอื่นๆ
อ่านเกี่ยวกับแนวคิดสลากออมทรัพย์เพิ่มเติมได้ที่ http://oknation.nationtv.tv/blog/kriengsak/2008/03/26/entry-1